HERAKLEITOS – Selva AKYÜZ
Miletoslular gibi Anadolu’da gördüğümüz diğer bir filozof ise Herakleitos’tur. Ephesoslu soylu bir aileye mensup olan Herakleitos’un (MÖ yak. 535-475) yaşamı hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Onunla ilgili bilgileri yazmış olduğu fragmanlarından ve kendisinden sonra gelen yazarların yazdıkları eserlerden bilmekteyiz. Çoğunlukla Platon ve Aristoteles’in yaptığı alıntılardan Herakleitos’un sözlerine ulaşılabilmektedir. Herakleitos’un fragmanları doğa, siyaset ve teoloji olarak üç grupta incelenir. Yine onun bazı fragmanlarından şahsiyeti, dinsel, toplumsal ve siyasal düşünceleriyle ilgili birtakım görüşlere ulaşılabilirken, son günleri ve ölümüyle ilgili bilgilerden yoksun kalmaktayız. Herakleitos’un fragmanlarından insana, topluma, dünyaya, siyasal ve ekonomik yapıya yaklaşımını, eleştirilerini ve sert üslubunu görmek mümkündür.
Herakleitos’un yaşadığı dönemde Anadolu, Perslerin egemenliğinde olduğundan dolayı, onun yaşamış olduğu tarihi karmaşa fikirlerine ve üslubuna da yansımıştır. Sert üslubundan ve yazılarının açık bir şekilde anlaşılamamış olmasından dolayı “karanlık filozof” olarak anılmıştır. Herakleitos, yaşamı boyunca aristokrasiden yana olmuş, demokrasi karşıtı bir tavır sergilemiştir. Ephesosluların demokrasi karşıtı olanları kentten sürmesiyle kızgınlığı artmış ve tepkisini sert bir üslupla dile getirmeye başlamıştır. “Kötü olduğunuzun belli olması için ey Ephesoslular, sizden zenginlik hiç eksik olmasın.” demiştir. Zamanla halkı yığın, kör ve cahil kimseler olarak görmüş ve eleştirmiştir. Sert üslubuyla Miletoslu filozoflar hariç, kendisinden önce gelen bütün filozofları eleştirmiş olduğunu görmekteyiz.
DEVAMI 24. SAYIMIZDA: https://www.academia.edu/45158674/Eski%C3%A7a%C4%9F_Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%C4%B1_Dergisi_YIL_3_SAYI_24_2021